Agnieszka Kuciak
Agnieszka Kuciak urodziła się w Szczecinie. Doktor nauk humanistycznych, tłumaczka literatury włoskiej i poetka. Absolwentka II Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu, Filologii Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, studiow doktoranckich w Katedrze Historii Literatury (romantyzm) pod kierunkiem prof. Zofii Trojanowiczowej. Naukowo zajmuje się romantyzmem, tradycją włoską (dantejska, ariostyczna, petrarkizm).
Autorka książek Dante romantyków (2003), tomów wierszy Retardacja (Biblioteka Dwumiesięcznika Literacko-Artystycznego STUDIUM, Kraków 2001), Dalekie kraje. Antologia poetów nieistniejących (Znak, Kraków 2005), przekładów Boskiej Komedii Dantego (2002-2004), kazań Savonaroli (2003), Sonetów Petrarki (2002), Historii piękna i Trzech opowieści Umberta Eco (2005). W 1996 brała udział w warsztatach z przekładu poetyckiego, prowadzonych przez Stanisława Barańczaka. Uczestniczyła (2005/2006) w belgijskim projekcie „Poesieen ville de Brussel”, jej wiersz Montgomery znany jest mieszkańcom tak właśnie zwanej dzielnicy tego miasta. Jej niektóre utwory poetyckie były tłumaczone na język angielski, rosyjski, niemiecki, słowacki, słoweński, flamandzki i francuski.
W 2004 roku była stypendystką Fondazione Kristina Przyiemska-Sbranti w Pizie. Laureatka licznych nagród: w 2002 roku nagrody wydawców za przekład Piekła Dantego, w 2003 nagrody wydawców za tomik wierszy Retardacja, w 2004 nagrody Feniksa za przekład Piekła i Czyśćca.
Dante w tłumaczeniach Agnieszki Kuciak jest romantyczny i współczesny, tragiczny i komiczny. Ona sama mówi o przekładzie jako pracy konserwatorskiej, „rekonstrukcji czegoś, co zostało zniszczone” (Niech mówi językiem, którym my mówimy. Z Agnieszką Kuciak rozmawia Joanna Roszak, „Topos” 2002, nr 6).
W pierwszym tomie wierszy, Retardacja, Agnieszka Kuciak zaznaczała swoje poetyckie istnienie i dobitnie, i subtelnie. W otwierającym go utworze za patronkę obrała Emily Dickinson. Odnalazła w sobie te same cechy konstrukcji duchowej, jakie przypisuje się mieszkance prowincjonalnego miasteczka Amherst, której prawie tysiąc osiemset wierszy leżało w kufrze aż do jej śmierci. Trzydzieści cztery liryki składające się na Retardację ułożone są chronologicznie, pierwszy z nich powstał w 1993, ostatni w 2000 roku. Siedem lat to dla życia poetyckiego dużo, zatem można mówić o retardacji, opóźnianiu wydania tych wierszy (jak u Dickinson). Łacińskie tardare znaczy czynić coś pomału, cyzelować, a wiersze Agnieszki Kuciak są precyzyjne do bólu, misternie tkane, mistrzowsko operują językiem (ten fakt akcentowała, recenzując drugi tom Agnieszki Kuciak, Inga Iwasiów: Poetka istniejąca, „Nowe Książki” 2005, nr 12). „Opowieść przecież jest kobietą / Opowieść musi być tkana” – pisze Agnieszka Kuciak. „Skoro nie mogłam mieć wszystkiego - / Nie dbałam o brak mniejszych rzeczy” – w podobnym rytmie, także myślowym, pisała Dickinson (przeł. S. Barańczak). W tomie poznańskiej poetki pojawiają się elementy charakterystyczne dla świata Amerykanki (choćby słynne zatrzaskiwanie drzwi duszy). W wydaniu Agnieszki Kuciak to „Życie jest od środka zakluczone” (liryk Pokój). Zwraca się ona w pierwszym wierszu do Dickinson: „Może Ty jesteś Pierwszym Wersem / a ja do Ciebie – Rymem”. Agnieszka Kuciak jest uważną obserwatorką świata i języka. Bronisław Maj uważał Retardację za najwybitniejszy debiut w polskiej poezji lat dziewięćdziesiątych.
Omawiając drugi tom Agnieszki Kuciak, mistrzowsko operujące ironią Dalekie kraje, warto przywołać kategorię utopii, gdyż zebrane zostały w nim wiersze poetów niestniejących (są wśród nich Bionda – podfruwajka, stypendystka piękna, Kamila L. B. – siostra norwidianka, męczennica pewnej kroniki życia i twórczości Norwida, P. P. – poeta przepaści, popieprzony psychik, Schizus Ch.): bez biografii, bez nazwiska, tylko z internetowymi nickami. W Dalekich krajach trwa nieustanna gra z konwencją, z już napisanym, na porządku dziennym jest cytowanie bez cudzysłowów, mówienie wieloma językami, poetykami, stylizacjami i jednoczesne nicowanie źródła (stad może „nicki nicości”). Kuciak zadaje sobie konwencję, wiersz bywa tu ćwiczeniem z języka, poetka mówi swoje pod innym nazwiskiem: czyli bez wstydu, bez żenady, przyznaje się do tych wierszy i jednocześnie nie przyznaje. Jedna z siedmiu części tomu zwie się Dantyszek i inne wiersze – sięga zatem Agnieszka Kuciak aż do polsko-łacińskiego poety renesansu, autora metafizycznego Nagrobku sobie samemu. Sama zaś zamieszcza w tej części wiersz Zmartwychwstałka albo apokatastazka na niechwalebne niewstanie z matwych panny wiekuistej Agnieszki K., śpiocha paskudnego.
Paweł Mackiewicz (Gubiąc okulary, „Topos” 2006, nr 1-2) komentował tę praktykę nicowania wersem z Wiersza (Trackless) Andrzeja Sosnowskiego: „wiersz wychodzi z domu i nigdy nie wraca. Wiersz traci pamięć za rogiem ulicy”. Tytułowy utwór tomu Kuciak, autorstwa domniemanego wielebnego, zamyka tom. Słowa ze wstępu: „Dalekie kraje to kraje, gdzie nas nie ma. Jest jednak wielu w nich poetów” tworzą stabilną ramę dla poczynań i Agnieszki Kuciak jako poetki, i antologistki. Katarzyna Kuczyńska-Koschany zwie ten tom łże-antologią (Współrzędne oddalenia, „Kresy” 2005, nr 64, s. 189).
W ostatnich latach Agnieszka Kuciak wydała: Przygody kota Murmurando (2006; wiersze i opowiadania dla dzieci), Animula Blandula (2007; zbiór opowiadań).
Hasło opracowała Joanna Roszak