Wielkopolski Słownik Pisarek
Advertisement

Maria Emilia Leszczyńska-Mittelstaedt herbu Awdaniec powieściopisarka i nauczycielka urodziła się 1 lipca 1895 roku w Ruszczy w powiecie opatowskim. Pochodziła z rodziny ziemiańskiej, co później znalazło wyraźne odbicie w jej twórczości. Ojcem pisarki był Kazimierz Leszczyński herbu Awdaniec a matką Cecylia Grabska z Grabu herbu Wczele. Swoje dzieciństwo mała Maria spędziła w Wojniczu, tam też rozpoczęła edukację w domu, którą następnie kontynuowała na tajnej pensji Tekli i Anieli Suszyńskich w Poznaniu. Po śmierci ojca ok. 1910 roku przeniosła się z rodziną do Lisewa (okolice Konina) do majątku Cecylii Przyłubskiej, krewnej ze strony matki. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1912 roku przez dwa lata studiowała polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po czym powróciła do Lisewa i zajęła się administrowaniem odziedziczonego po śmierci Cecylii Przyłubskiej majątku. W 1914 roku zadebiutowała na łamach „Słowa Polskiego” (nr 50) dwoma wierszami, z których jeden zatytułowany był Czemu? Wyrażały one jej młodzieńczy protest przeciw okropnościom wojny. W kolejnym utworze zatytułowanym Dwór zrabowany zamieszczonym w 1915 roku w krakowskim „Czasie” pisała:

„Na schodach ślady krwi i broń zniszczona,

I cała groza... strach... okropność bitwy...

Stroskana lipa wyciąga ramiona,

Zda się do jakiejś błagalnej modlitwy.”

W 1915 roku wyszła za mąż za starszego do siebie Zygmunta Mittelstaedta herbu Hornklow (1883 – 1954), inżyniera rolnika, właściciela folwarku Radwańczewo, a rok później urodziła syna Karola, mieszkającego po wojnie w Caracas w Wenezueli. Małżeństwo nie było udane w 1932 roku doszło do separacji i mąż opuścił Lisewo. W 1923 roku pisarka wróciła na polonistykę, ale na Uniwersytet Warszawski, by 1927 roku uzyskać magisterium z kolei na Uniwersytecie Poznańskim. Zbiegło się to z wydaniem jej pierwszej powieści Tańczące siostry. Książka opublikowana w wydawnictwie „Rój” została pozytywnie zrecenzowana przez Melchiora Wańkowicza, który w tej historii dwóch sióstr stryjecznych nie mogących zdobyć odpowiednich dla ich pozycji społecznej mężów i nie umiejących poświęcić się innym sprawom i ideom, a ostatecznie sprzedających swój majątek i wyjeżdżających za granicę (jak czyniło to w pierwszych latach niepodległości wiele szlachcianek), dostrzegał ostatni relikt literatury szlacheckiej.

W latach trzydziestych artykuły, prozę, wiersze zamieszczała pisarka m. in. w „Dzienniku Poznańskim” (1932-1933), „Praktycznej Pani Dobrej Obywatelce” (1935), „Tygodniku Ilustrowanym” (1937- 1938, podpisując się inicjałami M. L.). Na ten czas przypada okres najintensywniejszej pracy twórczej pisarki. Wychodzą wtedy nakładem wydawnictwa „Rój” powieści: Wielkie niepotrzebne (wyd. Dom Książki Polskiej 1929), Trzy panny służebne (1930), Bratowa z kabaretu (1937) drukowana wcześniej w odcinkach w tygodniku „Bluszcz” w latach 1931 – 32, Frateco t. 1-2 (1935-1936) i tom opowiadań Kwatera kaktusów (1939). Wszystkie z wymienionych powieści cechuje nie tylko wierne i sugestywne oddanie ówczesnych realiów życia na wsi lub we dworze, ale stanowią one próbę ukazania roli i znaczenia wartości moralnych, chrześcijańskich i narodowych.

Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Niemców do Wielkopolski Leszczyńska-Mittelstaedt zostaje w listopadzie 1939 roku wraz z grupą ziemian wysiedlona najpierw do Konina a potem do Tarnowa. Ostatecznie schronienie znajduje w majątku Więckowice pod Wojniczem (okolice Tarnowa) należącym do Marii Jordanowej. Od 1940, aby nie być ciężarem dla gospodarzy, tajnie naucza języków obcych u zaufanych rodzin. (Mało prawdopodobne jest, żeby w czasie okupacji niemieckiej pracowała jako nauczycielka języka polskiego w szkole [później gimnazjum] w Wojniczu).

Po zakończeniu wojny i rozparcelowaniu jej majątku zostaje w Wojniczu i kontynuuje pracę nauczycielską, ucząc języka polskiego, angielskiego i historii w szkołach średnich w Wojniczu, kolejno w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum Ogólnokształcącym, Państwowym Liceum i Gimnazjum Handlowym, Technikum Administracji Gospodarczej i w Zasadniczej Szkole Metalowo-Drzewnej. W 1956 roku przeszła na emeryturę. Pozostawiła w maszynopisie zbiór krótkich opowiadań-rozważań Fauny i Sybille znad Dunajca (Z księgi wygnania 1940) pisanych w 1940 roku w Wojniczu „pod strachem rewizji”, a wydanych pośmiertnie w 1995 roku. Zapewne w 1970 roku powstała powieść Baśń o nowej Ojczyźnie a przed 1974 rokiem napisana została mini powieść Za różanym żywopłotem. Opowieść o miłości czystej (wydanej w 1992 przez Oficynę Literatów „Rój”). Pisarka zmarła 30 kwietnia 1974 roku w Wojniczu, a pochowana została w rodzinnym grobowcu, którynazywany bywa przez miejscowych „Złamane życie”.

Bibliografia[]

Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Pod red. J. Czachowskiej i A. Szałgan, t. 5, Warszawa 1997.

Lech Hejman: Posłowie do: M. Leszczyńska-Mittelstaedt: Za różanym żywopłotem. Opowieść o miłości czystej. Warszawa 1992.

Posłowie do: M. Leszczyńska-Mittelstaedt: Fauny i Sybille znad Dunajca. Wojnicz 1995.

Halina Wyderska: Maria Leszczyńska-Mittelstaedt i jej twórczość.

Linki[]

www.skulsk.pl/leszczynska.html

Advertisement